De Schutterij
Schutterij Sint Sebastianus Margraten
Momenteel telt schutterij Sint Sebastianus zo’n 75 actieve leden en vervult een belangrijke culturele en verbindende rol binnen de Margratense gemeenschap. Hierbij staan diverse activiteiten centraal, zoals Hemelvaartsdag met het koningsschieten, de kermis met de processie, het levendige “drie kier um der put” op kermismaandag en de schuttersfeesten (Bondsfeesten, O.L.S. & Z.L.F.).
Het uniform
Het tenue, dat de schutterij Sint Sebastianus sinds 1960 draagt, is het uniform van de blauwe huzaren van boreel.
De schuttersfeesten
Schutterij Sint Sebastianus neemt, als lid van de Rooms Katholieke Schuttersbond Zuid-Limburg, jaarlijks deel aan 3 bondsschuttersfeesten. Naast de bondsschuttersfeesten nemen we ook deel aan het Oud Limburgs Schuttersfeest (O.L.S.)., in de volksmond “Den Ouwe Limburger”. Hieraan doen alle schuttersbonden uit Belgisch- en Nederlands Limburg mee (ca. 175 schutterijen). De schutterij die de schietwedstrijd van het O.L.S. wint mag dit feest het jaar daarna organiseren. In 1953 was Margraten na 8 schietronden winnaar van de schietwedstrijd. Zodoende heeft Sint Sebastianus op de eerste zondag van juli in 1954 het O.L.S. te Margraten mogen organiseren. Ondanks een forse regenbui was het feest toch bijzonder geslaagd te noemen.
Zuid Limburgs Federatiefeest
Twee weken na het O.L.S. vindt het zogenaamde klein O.L.S. in de vorm van het Zuid-Limburgse Federatie feest (Z.L.F.) plaats. Dit is het schuttersfeest van de Zuid Limburgse Schuttersfederatie. Tot deze federatie behoren de drie schuttersbonden uit Zuid-Limburg: , Rooms-Katholieke Zuid-Limburgse Schutterbond, de Schuttersbond St. Gerardus Amstenrade en Schutterbond Eendracht Born-Echt. Schutterij Sint Sebastianus Margraten had in 1982 de eer om het ZLF te organiseren.
De schutterij van voor naar achteren
Bordjesdrager
In een optocht wordt de schutterij vooraf gegaan door een jongen of meisje met een groot bord met hierop “Schutterij Sint Sebastianus Margraten” en het optochtnummer. De bordjesdrager is meestal een zoon of dochter van een lid van de schutterij en deze bordjesdrager heeft meestal ook amibities om in de schutterij te komen, net zoals de ouders. Langzaam wordt deze dan ook ‘ingelijfd’ bij de schutterij. Dus kreeg het “parmantige menneke” een heus uniform en wordt hij tevens beoordeeld tijdens de wedstrijdonderdelen. De jury kijkt onder andere of hij niet te ver voor de groep uitloopt,de juiste afstand tot de voorgaande schutterij in acht neemt en geen overdreven passen maakt.
Tambour-maître
De leider van het klaroenkorps is de tambourmaitre. Hij is tijdens optochten, optredens en taptoes de leider van het klaroenkorps. Uitmonstering: Uniform Blauwe Huzaren van Boreel , witte koorden, witte handschoen (van leer) ,blauwe sjerp met hieraan een dolk en een maîtrestaf.
Drumband
Sinds jaar en dag marcheren de schutters met een ‘vliegend vaandel en slaande trom’ door stad en land. Tot in de twintigste eeuw moet dat letterlijk worden genomen. Een drumband voor 1900 bestond voornamelijk uit één of enkele tamboeren om de schutterij ritmisch te begeleiden. De drumbands die de huidige schutterijen met hoorngeschal en welluidende klanken voorgaan, zijn in feite pas na de Tweede Wereldoorlog in zwang geraakt. Onze drumband bestaat uit: slagwerkers kleine trom, slagwerkers groot slagwerk, klaroenblazers, basklaroenblazers, sousafonist. Uitmonstering: Uniform Blauwe Huzaren van Boreel , witte koorden, witte handschoen, instrument etc..
Marketentsters
In 2013 zijn de marketentsters ook als afdeling toegevoegd aan de schutterij. Zij verzorgen de leden van een borreltje/kruidenbitter en een hartig hapje. Zij zijn dan ook een welkome aanvulling binnen onze schutterij. Het heeft inmiddels al zijn waarde bewezen bij het bezoek van de schutterij aan diverse evenementen. Ze trekken veel bekijks.
Een marketentster (ook: zoetelaar of zoetelaarster) was een wasdame van een legereenheid. Vaak was de vrouw getrouwd met een militair beneden de rang van onderofficier. Legereenheden die te velde trokken werden vaak vergezeld van die dame die de soldaten in haar eenheid, tijdens de rustpauzes, voorzag van een borreltje en een hartig hapje. Het leger kende toentertijd nog geen eigen kantinedienst. Tijdens het verblijf in de kazerne verzorgden de marketentsters de soldatenkantine en verrichtten ook werkzaamheden als het wassen en onderhouden van de kleding van de soldaten. In de negentiende eeuw werd in het Nederlandse leger de functie van marketentster aan strikte regels gebonden. Zo werd onder andere bepaald dat de marketentster getrouwd moest zijn met een lid van het onderdeel. Ook werd vastgelegd wat zij mocht verkopen en tegen welke prijs. Naast een uniform dat een sterke gelijkenis vertoonde met dat van haar eenheid, kreeg de marketentster ook een penning waarop haar naam en het legeronderdeel was vermeld. Het Nederlandse leger kende nog tot in de twintigste eeuw marketentsters. Daarna werd hun functie overgenomen door de kantinedienst. De Koninklijke Landmacht maakt bij ceremoniële gelegenheden nog gebruik van marketentsters.
Vaandrig
Sinds mensenheugenis speelt het vaandel een belangrijke rol, zowel in de samenleving als ook binnen de legers. Nog steeds symboliseert het vaandel trouw aan en eerbied voor kerk en vaderland. Zonder proper vaandel mag het gezelschap zich niet eens een schutterij noemen. Uitmonstering: Op het vaandel is aan de ene kant “St Sebastianus 1541" en een afbeelding van de patroonheilige Sint Sebastianus, zoals in de Margharita kerk in de Mariakapel aanwezig is. Aan de andere zijde staat het gemeentewapen van de kern Margraten afgebeeld. Nog steeds is het een ‘doodzonde’ wanneer het vaandel de grond raakt. Slechts de koning(in), paus en bisschoppen mogen bij bijzondere gelegenheden over het vaandel schrijden. De vaandrig bekleedt de laagste officiersrang.
Koning
De meest markante figuur van de schutterij is zonder twijfel de koning, al dan niet vergezeld van een bevallige koningin. Omhangen met een prachtig palet van zilveren koningsplaten, vormt hij letterlijk en figuurlijk het schitterende middelpunt van de vereniging. En zo wordt hij door de andere schutters ook bejegend. Elke schutter kan koning worden. Naar eeuwenoud gebruik wordt in het voorjaar door de leden van de schutterij volgens reglement ‘op de vogel geschoten’. Omgeven met een feestelijk ritueel wordt een stevige blok hout met de (rudimentaire) vormen van een vogel op een hoge stand geplaatst.
Nadat de ‘oude koning’ en de wereldlijke en geestelijke beschermheer (een notabele uit het dorp en de pastoor) het openingsschot hebben verricht, schieten de leden en belangstellende mannen, wonend in de kern Margraten in volgorde om de beurt net zolang op het blok, tot een laatste stukje overblijft. Degene die dit naar beneden schiet, mag zich gedurende het komende jaar koning van de schutterij noemen.
Er volgt een plechtige inauguratie, met een zilveren koningskroon op de schuttershoed. Ook worden zilveren koningsvogel en koningsplaten over de schouder gehangen. Na zijn ‘ambtsperiode’ wordt zijn naam vereeuwigd op de meest recentste zilveren plaat van het koningszilver.
Dit kan zijn in een jaquet, vergezeld van een schuttershoed met het versieringzilver, de koningsstok en een sjerp in de nationale kleuren voorzien van een oranje rozet. En in schuttersuniform met zilveren koningsvogel en koningsplaten.
Keizer
Ook in een schutterij geldt: er is altijd baas boven baas. Wie namelijk in zijn schuttersloopbaan 3 keer achterelkaar de titel van schutterskoning wint, mag zich keizer der schutterij noemen voor de rest van zijn leven.
Generaal
Een generaal is een verdiende titel die wordt gekozen. Klinkt tegenstrijdig maar je moet het een en ander voor de vereniging betekent hebben en de leden bepalen dus of iemand dit ook mag zijn.
Commandant der schutterij
De leider van de gehele schutterij bij optochten en andere optredens is de commandant der schutterij. Hij geeft leiding aan het korps en zorgt voor een feiloze exercitie-beheersing van alle leden van de schutterij van bordjesdrager tot de achterste grenadier.
Officieren
Achter de koning marcheren de officieren. Zij bekleden in tegenstelling tot hun voorvaderen weliswaar niet meer automatisch een functie in het bestuur van de schutterij, maar zijn toch min of meer de 'meest aanzienlijken' van het gezelschap. Hun rang kregen zij als dank voor jarenlang inzet voor de vereniging. Uitmonstering: zij mogen zich tooien met een fraaie grote pluim op de hoed, gouden epauletten op de schouders en een oranje sjerp om de heup. Tevens zijn zij voorzien van een wapen nl. de sabel.
Geweerdragersgroep
Achter de officieren marcheren de geweerdragers. In rotten van vier met het geweer op de rug, witte handschoenen en de linker hand opzwaaiend tot koppel hoogte. Gewapend is in feite elk lid dat achter het vaandel loopt. Uitmonstering: Uniform Blauwe Huzaren van Boreel, witte koorden, witte handschoenen en een geweer.